Tabak plukken in de omstreken van Amerongen

Tabaksteelt in de omstreken van [Cloten] Amerongen 1917. Het plukken van tabak. N.V. Vereenigde Fotobureaux / collectie Nationaal Archief - 1917 Publiek Domein

Gezichten van Utrecht

Snuiven en roken: tabak uit Amersfoort

Vanaf 1615 begon de commerciële teelt van tabak in Amersfoort. Die teelt verspreidde zich naar Amerongen, Elst en Rhenen, maar ook in de omgeving van De Bilt werd hier en daar tabak gekweekt. De kwaliteit van de Nederlandse tabak was niet zo hoog, maar wel voldoende voor pijp- en snuiftabak. Een geschiedenis van het snuiven en roken van Nederlands tabak.

De tabaksplant is afkomstig uit Noord- en Zuid-Amerika. Van daaruit is hij meegebracht naar Europa door kolonisten. In Nederland werd tabak onder andere verbouwd op de warme zuidhellingen van de Utrechtse Heuvelrug. Ten zuiden van Amersfoort, maar ook rond Hoogland, stonden talrijke tabaksschuren, waar de tabaksbladeren werden gedroogd. Bij Rhenen en Amerongen staan nog verschillende houten tabaksschuren, de laatste getuigen van een ooit bloeiende tabaksteelt. Ze zijn goed te herkennen aan de ventilatiestroken. Na 1800 ging de tabaksteelt teloor door Indische concurrentie.

Tabaksschuur, Kersweg 28 in Amerongen

Tabaksschuur, Kersweg 28 in Amerongen. De rechterzijgevel is van hout en bestaat uit verticale gepotdekselde delen die deels kunnen worden opengeklapt. Info via Rijksdienst voor het Cultureel Erfgoed. HenkvD - 2012 CC NY-SA

Tabaksteelt

De tabakszaadjes werden in broeibakken opgekweekt en daarna in kleine, met schapen- of duivenmest verrijkte akkertjes overgezet. De akkertjes werden omgeven door bonenplanten op staken, die de kwetsbare tabaksplanten tegen de wind moesten beschermen. De tabakkers vonden in de winter, als er weinig te doen was, werk in de wolindustrie in de buurt, die gebruik maakte van de schaapswol. De tabaksbladen werden in grote schuren gedroogd en dan tot tabak versneden. Nog tot diep in de achttiende eeuw was tabak een belangrijk handelsgewas voor dit deel van de Heuvelrug. In 1795 bijvoorbeeld konden de meeste Rhenense boeren hun belasting niet betalen, omdat de tabaksoogst was mislukt.

Het drogen van tabaksbladeren in een tabaksschuur op de Utrechtse Heuvelrug

Afbeelding van het drogen van tabaksbladeren in een tabaksschuur op de Utrechtse Heuvelrug. 128050 / collectie Het Utrechts Archief - 1930-1940 Publiek Domein 1.0

Achteruitgang

In de 19de eeuw begon de tabaksnijverheid te kwakkelen. Dat kwam door een groeiende import van tabak uit Amerika en door een veranderende mode: sigaren verdrongen de snuiftabak. De Utrechtse tabak was minder geschikt om sigaren van te draaien. Na 1900 verdween de tabak langzaam uit de streek. Er bleef wel een tabaksindustrie, gebaseerd op aanvoer van tabak van de plantages in Nederlands-Indië. 

Dit verhaal is afkomstig uit de Canon van Utrecht. Hier vind je nog veel meer hoogtepunten uit het verleden van regio’s en plaatsen in de provincie.

Thema Gezichten van Utrecht
Type Geschreven verhaal
Periode Vroegmoderne Tijd (1500 - 1800)
Organisatie Archief Eemland
Regio Utrechtse Heuvelrug
Plaats Kersweg 28, 3958 BC Amerongen, Nederland
Permalink
https://n2t.net/ark:/88585/2149bb9c-b925-4a54-921b-c89a015c883c

Dit vind je misschien ook interessant

2025 Landschap Erfgoed Utrecht