Op de grens van Stichts en Gelders Veenendaal

Een bioscoop voor Veenendaal

Laten we teruggaan naar het jaar 1913. Het jaar dat de jonge ondernemers Tak (drogist) en Zimmerman (verfhandelaar) in Veenendaal een unieke plek wilden creëren waar allerlei ‘toffe evenementen’ konden plaatsvinden. In Amsterdam was slechts 3 jaar eerder voor het eerst een vaste bioscoop geopend. Films vertonen op een vaste plek, dat zagen de heren ook in Veenendaal wel zitten. Een bioscoop – hartstikke nieuw, modern en hip voor die tijd – dát moest het worden!

Helaas dacht het conservatieve Stichtse gemeentebestuur daar anders over en wilden zij aan zulke zondige praktijken geen medewerking verlenen. Gelukkig lieten de drogist en de meesterschilder zich niet zomaar afschepen en bedachten ze een slimme oplossing: in plaats van de bioscoop op het Stichtse deel van Veenendaal te plaatsen, kochten ze een kavel aan de overkant van de Nieuweweg op, jawel, Gelderse grond. En de gemeente Ede? Die zag zo’n hippe bioscoop wél zitten.

Stiekem naar de Harmonie

En zo kwam het dat op 20 december 1930 aan Nieuweweg nummer 54 ‘De Harmonie’ werd geopend: de eerste Veenendaalse bioscoop met Tak als techniekman en Zimmerman als ‘explicateur’ (de persoon die bij de stomme films uitlegt wat er allemaal gebeurt). Een primeur! Bovendien een modern fenomeen waar veel Veenendalers wel een kijkje wilden nemen. Ook de Stichtse. Ware het niet dat naar de bioscoop gaan voor de meesten van hen een illegaal uitje was (want zondig). Menigeen glipte dus stiekem naar binnen en hoopte daarbij niet te worden betrapt door hun baas of buurman. Alles om maar een glimp van het scherm op te vangen. 

Helaas bleek een bioscoop toch iets te vooruitstrevend voor die tijd en werden bij gebrek aan voldoende bezoekersaantallen na een jaar de deuren weer gesloten. Het gebouw zelf? Dat werd in gebruik genomen als Apostolische Kerk.

Eén gemeente

In 1960 kwam er een einde aan de tweedeling van Veenendaal. Op 1 januari voegde Gelders Veenendaal zich bij het Stichtse gedeelte en ontstond de gemeente zoals we die nu kennen. Dit betekende overigens wel dat op die bewuste dag ruim 4000 Gelderse Veenendalers ineens in een andere gemeente en zelfs een andere provincie te wonen kwamen. Een complete volksverhuizing zonder verhuisdozen dus! En hoe het met die tot kerk omgebouwde bioscoop is vergaan? Dat pand is sinds 2019 omgebouwd en op de voormalige grens in gebruik genomen als woonhuis.

Dit artikel is onderdeel van het boek ‘Van Blauwkous tot Wolpoes. Geen stadsgids van Veenendaal.’, geschreven door Sanne Heymann. Een boekje voor zowel geboren en getogen Veenendalers als voor nieuwkomers, toeristen, liefhebbers en twijfelaars. Volg het pad van de Wolpoes en ontdek een stad vol mogelijkheden! www.wolpoes.nl