Verhaal Van Utrecht Okt 2025 Evert Van Der Veen 32

De queer geschiedenis van de provincie Utrecht

De uittips van Evert

6 min

Verhaal Laatst geupdatet op 08-10-2025

Welke tentoonstelling, voorstelling, lezing of wandeling mag je deze maand absoluut niet missen? Ontdek de aanraders van onze gasthoofdredacteur Evert van der Veen voor de maand oktober — met een uitgebreide en persoonlijke motivatie die je gegarandeerd inspireert om eropuit te gaan.

Evenement: THE LAB – Utrecht Ballroom Scene (Villa Concordia, 12 oktober)
Tentoonstelling: Queer Utrecht Stories (Volksbuurtmuseum, 2 oktober – 2 november)
Museum: Sonnenborgh

Villa Concordia, 12 oktober, 18.00–22.00 uur

Stap binnen in de magische wereld van de Utrecht Ballroom Scene. Tijdens deze avond vullen de catwalk en de zaal zich met deelnemers die poseren, paraderen en dansen in extravagante, vaak adembenemende outfits. Ze strijden om felbegeerde trofeeën in competities als Voguing en Fashion and Beauty. Met lef en creativiteit dagen zij vastgeroeste ideeën over gender en seksualiteit uit. Alles draait om jezelf laten zien – en vieren wie je bent. Een ervaring die je niet snel vergeet.

De ballroomscene is een queer subcultuur, ontstaan in de Verenigde Staten en gedragen door queer en trans personen van kleur. Vijf jaar geleden bracht André Damien deze beweging naar Utrecht. Hier groeide een community die voelt als familie: een plek van herkenning, steun en wederzijdse zorg. Want buiten de ballroom krijgen leden nog vaak te maken met agressie en uitsluiting. Daarom organiseert André niet alleen balls en voguinglessen – een dansstijl geïnspireerd door de poses van modellen in glossy magazines, later wereldberoemd gemaakt door Madonna – maar ook zelfverdedigingscursussen.

De traditie van de ballroomscene reikt ver terug. In de jaren zeventig ontstonden in Harlem, New York, de eerste balls, georganiseerd door de dragscene als protest tegen het verbod op crossdressing. Deelnemers, vooral queers van kleur, vormden houses: gekozen families die hen veiligheid, steun en soms zelfs een thuis boden. Binnen zo’n house zorgen mothers en fathers als mentoren en rolmodellen voor hun brothers en sisters.

Wereldwijd raakte het publiek bekend met deze cultuur door de bekroonde documentaire Paris is Burning (1990), later gevolgd door de Amerikaanse tv-serie Pose (2018) en de Nederlandse documentaire SLAY – express to impress (2024).

THE LAB is onderdeel van het Utrecht Queer Culture Festival.

Meer informatie over dit evenement

Tickets

Volksbuurtmuseum, 2 oktober – 2 november 2025

Ontdek vier eeuwen Utrechtse queer geschiedenis in de tentoonstelling Queer Utrecht Stories. De geschiedenis van homoseksuele mannen is zo sterk verweven met de stad Utrecht dat zij eeuwenlang de bijnaam “Utrechtenaren” kregen. Maar wat betekende het eigenlijk om buiten de heersende normen van seksualiteit en gender te leven? En hoe boden mensen door de eeuwen heen weerstand tegen discriminatie en uitsluiting?

De tentoonstelling is ontwikkeld door Queer U Stories, een vrijwilligersinitiatief dat zich inzet voor het zichtbaar maken van Utrechtse lhbtiqia+-geschiedenis en waar ik onderdeel van ben. Aan de hand van twintig grote banieren maak je kennis met bijzondere personen en vergeten verhalen. Je leert wat ‘lolhuizen’, ‘vliegende blaadjes’, ‘sodomieten’ en ‘uranisten’ waren. Je ziet hoe queer zijn het leven beïnvloedde van cabaretier Wim Sonneveld, zanger Robert Long en multitalent Claudia de Breij. Ook ontdek je welke sporen hoogleraren Anton Hamel, Sonja Witstein en Gloria Wekker hebben nagelaten. En welke bekende queers mag Utrecht eigenlijk tot haar inwoners rekenen?

Via QR-codes op de banieren kun je je smartphone gebruiken om nóg dieper in de verhalen te duiken – met extra tekst, beeld en video.

Maak je bezoek compleet met een stadswandeling langs queer plekken in Utrecht, op 6, 7, 9 en 10 oktober. Of ga zelf op pad, met de queer geschiedenisroute op Utrecht Time Machine.

Meer informatie over deze tentoonstelling

Tickets voor de wandelingen

Ik woon tussen twee leuke musea, het welbekende Spoorwegmuseum en het iets minder bekende Sonnenborgh. Die laatste zal voor mij altijd een bijzondere plek blijven omdat ik daar oud-burgemeester Annie Brouwer-Korf mijn huwelijk voltrok met mijn grote liefde, Jan Scheepstra. Maar behalve een speciale feestlocatie is Sonnenborgh ook een bijzonder museum.

Het gebouw zelf is al een bezoek waard. Het historische Utrechtse fort stamt uit 1552 en is gebouwd in opdracht van keizer Karel de Vijfde als verdediging tegen kanonnen. Halverwege de 20^ste eeuw richtte natuurkundige Buys Ballots er een sterrenwacht in en startte het KNMI. Publiekstrekker zijn de drie indrukwekkende telescopen waar je bij de avondopeningen ook naar het heelal kunt bekijken. Persoonlijk vind ik de bibliotheek en de collegezaal heerlijk, bijna alles in originele staat. Het museum biedt meerdere, vaak interactieve, exposities. Het is vooral een plek om dingen te doen. Je leert van alles over het heelal, sterren en planeten, maar ook over het klimaat.

Meer informatie over het Sonnenborgh museum

Sonnenborgh - museum & sterrenwacht Japiot - 2007

De uittips van Evert

THE LAB – Utrecht Ballroom Scene

Tentoonstelling: Queer Utrecht Stories

Sonnenborgh museum

Dit vind je misschien ook interessant

Deze website maakt gebruik van cookies